Kırmızı gıda boyası Eritrosin ABD’de yasak, Türkiye’de kullanımı sınırlı: Uzmanından sentetik gıda boyaları uyarısı
GIDA Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gonca Bilge Özel, ABD'nin eritrosin (E127) adlı sentetik gıda boyasının yasaklamasının ardından, Türkiye'de gıda boyalarının kullanımı ve sağlığa etkilerini değerlendirdi. Eritrosin örneği üzerinden gıda boyalarının sağlık risklerine ve Türkiye'deki düzenlemelere dikkat çeken Doç. Dr. Özel, "Bazı sentetik boyaların sağlık üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle tartışmalar sürüyor. Bilimsel araştırmalar ışığında bazıları yasaklanırken, bazıları ise kullanım sınırlamalarına tabi tutuluyor. Ancak merdivenaltı üretim yapan işletmelerde ve internet satışlarında denetimlerin yetersiz olması, tüketiciler açısından risk oluşturabilir” dedi.
Yeditepe Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gonca Bilge Özel, gıda boyaları hakkında bilinmesi gerekenleri açıkladı.
‘AMAÇ GIDALARI ORİJİNAL RENKLERİNE DÖNDÜRMEK VE DAHA CAZİP HALE GETİRMEK”
Gıda boyalarının kullanım nedenlerini anlatan Doç. Dr. Özel şöyle konuştu:
"Gıdaların işlenmesi ve depolanması sırasında renklerinde kayıplar yaşanabiliyor. Özellikle ısıl işlem gören ürünler solgun bir görünüme kavuştuğu için üreticiler, gıdaları orijinal renklerine döndürmek ve çeşitli gıdaları daha çekici hale getirmek amacıyla gıda boyalarına başvuruyor. Şekerleme, cupcake, enerji içeceği gibi ürünlerde de renk arttırıcı katkı maddeleri sıkça kullanılıyor."
‘SENTETİK VE DOĞAL OLMAK ÜZERE İKİYE AYRILIYOR’
Gıda boyalarının sentetik ve doğal olmak üzere ikiye ayrıldığını belirten Özel, "Sentetik boyalar kimyasal yollarla üretilirken, doğal boyalar meyve ve sebze özlerinden elde ediliyor. Türk Gıda Kodeksi'ne göre, hangi gıda boyasının hangi ürün grubunda ve ne miktarda kullanılabileceği belirlenmiş durumda" diye konuştu.
‘ERİTROSİNİN, TİROİD ÜZERİNDE OLUMSUZ ETKİLER GÖSTEREBİLECEĞİ VE KANSERE YOL AÇABİLECEĞİ ÖNE SÜRÜLÜYOR’
Doç. Dr. Gonca Bilge Özel, "Eritrosin, gıda endüstrisinde yaygın olarak kullanılan ve tartışmalara neden olan bir gıda boyasıdır. Özellikle sağlık üzerindeki potansiyel etkileri nedeniyle dikkat çeken Eritrosin (E127), kırmızı renk vermek amacıyla gıda sanayinde kullanılıyor. Yapılan araştırmalar sonucunda tiroid üzerinde olumsuz etkiler gösterebileceği ve kansere yol açabileceği öne sürülen bu katkı maddesi, ABD'de 2025 yılının Ocak ayında gıda, vitamin ve öksürük şurubu gibi takviyelerde tamamen yasaklandı. Türkiye'de ise Türk Gıda Kodeksi kapsamında belirli ürünlerde ve sınırlı miktarlarda kullanımına izin veriliyor. Ancak merdiven altı üretim yapan işletmelerde ve internet satışlarında denetimlerin yetersiz olması, tüketiciler açısından risk oluşturabilir" ifadelerini kullandı.
‘TÜRKİYE'DE TİTANYUM DİOKSİT VE AYRICA FERMENTE ÜRÜNLER GİBİ GELENEKSEL ÜRÜNLERDE GIDA BOYASI KULLANIMI YASAKLANDI’
Türkiye'de yasaklanan gıda boyalarına da değinen Özel, "Türkiye'de yasaklanan bir diğer gıda boyası ise beyaz renk verici olarak bilinen ‘titanyum dioksit’ oldu. 2024 yılı itibarıyla bu maddenin kullanımı tamamen kaldırıldı. Ayrıca, pastırma ve sucuk gibi fermente ürünlerde gıda boyalarının kullanımı da yasaklanmış durumda” dedi.
"ÇOCUKLARDA HİPERAKTİVİTE VE DİKKAT EKSİKLİĞİ"
Tartışmalı diğer gıda boyalarından olan Ponceau 4R (E 124), Sunset Yellow (E110) hakkında da açıklamalar yapan Doç. Dr. Özel, bu boyaların sağlık üzerine olumsuz etkileri bulunduğuna dair bazı bilimsel araştırmaların olduğunu belirterek, " Ponceau 4R, Sunset Yellow, özellikle şekerlemeler ve bazı tatlılarda kullanılıyor. Ancak çocuklarda hiperaktivite ve dikkat eksikliği gibi sorunlara yol açabileceği iddia ediliyor. Bu yüzden bu tür boyalarla yapılan ürünlerde, etiket üzerinde 'çocukların aktivite ve dikkatleri üzerinde olumsuz etkileri olabilir’ gibi uyarılar yer alması gerekiyor" diye konuştu.
‘YETİŞKİNLERDE DE ALERJİK REAKSİYONLARA VE DNA HASARINA NEDEN OLABİLİYOR’
Bazı sentetik gıda boyalarının olası zararlarının yalnızca çocuklarla sınırlı olmadığını vurgulayan Gonca Bilge Özel, "Bazı yapay katkı maddeleri, yetişkinlerde de alerjik reaksiyonlara, astım ataklarına, tiroid problemlerine ve hatta DNA hasarına neden olabiliyor. Bu nedenle tüketicilerin etiket okuma alışkanlığı kazanması ve denetim yapılan işletmelerden alışveriş yapması önem taşıyor" ifadelerini kullandı.
‘GÜVENİLİR VE DENETLENEN MARKALAR TERCİH EDİLMELİ’
Son olarak tüketicilerin gıda boyaları konusunda bilinçli olması gerektiğini belirten Özel, "Gıda boyasının doğal mı yoksa yapay mı olduğunu ürünün içindekiler bölümünü okuyarak ve gıda katkılarının kodlarını kontrol ederek anlamak mümkün. Ancak ürünün belirlenen limitlere uygun olup olmadığı etiketlerde yer almıyor. Bu noktada, güvenilir ve denetlenen markaların tercih edilmesi önem taşıyor" dedi.
https://www.dailymotion.com/video/x9fnv8u
https://www.gidabulteni.com/gida/e-127-yasaklanmisti-bir-baska-gida-boyasi-icin-daha-uyari-geldi/733