Prof. Dr. Gazi YAŞARGİL Kimdir?

Yüzyılın Beyin Cerrahı unvanıyla onurlandırılmış, modern beyin cerrahisinin babası, mikronöroşirürjinin kurucusu, nöroşirürji alanında çığır açan çalışmalarıyla tıp tarihine adını altın harflerle yazdıran; Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı’nın kıymetli hocası, Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri’nin değerli cerrahı, saygıdeğer bilim insanı Prof. Dr. M. Gazi YAŞARGİL’in vefatını derin bir üzüntüyle öğrenmiş bulunuyoruz.

Türk tıbbının ve dünya nöroşirürjisinin gururu olan Prof. Dr. Gazi YAŞARGİL, yalnızca bilimsel başarılarıyla değil; hekimlik mesleğine kazandırdığı sayısız öğrenci, yetiştirdiği bilim insanları ve hastalara yaklaşımındaki insani derinlikle de hafızalarda yer etti.

Ömrünü bilime, insanlığa ve genç beyin cerrahlarının gelişimine adamış; bilimsel makaleleri, uluslararası ödülleri ve geliştirdiği mikronöroşirürji teknikleriyle bir ekol yaratmış olan Prof. Dr. Gazi YAŞARGİL’in, on yılı aşkın süredir görev yaptığı üniversite ve hastanelerimizde bıraktığı iz, felsefesi, öğretileri ve yetiştirdiği bilim insanları aracılığıyla geleceğe taşınacaktır.

Merhuma Allah’tan rahmet; başta kıymetli eşi Dianne YAŞARGİL olmak üzere, tüm ailesine, sevenlerine ve tıp camiasına başsağlığı diliyoruz.

Prof. Dr. M. Gazi YAŞARGİL kimdir?

Prof. Dr. M. Gazi YAŞARGİL, 6 Temmuz 1925’te, babasının kaymakamlık görevi yaptığı Diyarbakır’ın Lice ilçesinde dünyaya geldi. Aynı yıl ailesiyle birlikte Ankara’ya taşındı. Beş kardeşli Yaşargil ailesinin tüm çocukları Ankara’daki okullarda eğitim gördü. Kız kardeşlerinden Selma, Ankara Gazi Lisesi’nde 40 yıl İngilizce öğretmenliği yaptı; Tomris ise Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu’nda kimya mühendisi olarak görev aldı. Erkek kardeşlerinden Erdem, İsviçre Basel’de genel cerrahi profesörü, Günay ise Zürih’te fizyoloji profesörü oldu. Yaşargil ailesinin çocuklarının tüm eğitim masrafları, aile bireylerinin büyük özverileriyle karşılandı. Bazı internet sitelerinde yer alan, devletten burs alındığına dair bilgiler gerçeği yansıtmamaktadır.

Prof. Dr. Gazi YAŞARGİL, Ankara Atatürk Lisesi’nin klasik Latince bölümünden 1943 yılında mezun oldu. Aynı yılın sonbaharında Almanya’daki Friedrich Schiller Üniversitesi’nde tıp eğitimine başladı. Savaş koşulları nedeniyle eğitimini iki dönem sonra yarıda bırakıp 1945’te İsviçre’ye geçti. Tıp eğitimini Basel Üniversitesi’nde tamamladı ve 1949 sonbaharında mezun oldu. Mezuniyetin ardından üç ay boyunca Anatomi Enstitüsü’nde, dünyaca ünlü Dr. Josef Klingler ile beyin anatomisi üzerine çalıştı. 1950-1953 yılları arasında nöroloji-psikiyatri, iç hastalıkları ve genel cerrahi alanlarında birer yıl asistanlık yaptı.

Ocak 1953’te Zürih Üniversitesi Beyin Cerrahisi Kliniği’nde Prof. Dr. Hugo Krayenbühl, Prof. Dr. George Weber ve Prof. Dr. Emil Zander ile beyin cerrahisi uzmanlık eğitimine başladı. 1960 yılında doçent, 1965 yılında profesör, 1973 yılında ise ordinaryüs profesör unvanını aldı. 1993 yılına kadar aynı klinikte bölüm başkanlığı görevini sürdürdü.

Zürih Üniversitesi’nde görev yaptığı ilk 12 yılda (1953–1965), binlerce hastaya beyin ve göz çukuru (orbita) perkütan anjiyografisi uygulayarak bu alanda önemli yayınlar ve kitaplar hazırladı. 1957–1965 yılları arasında, stereotaktik tekniklerle Parkinson hastalığı ve diğer hareket bozukluklarının tedavisinde çığır açan ameliyatlara imza attı. Bu operasyonlarda Zürih Üniversitesi Fizyoloji Profesörü Oscar Wyss’in geliştirdiği yüksek frekanslı koagülasyon tekniğini kullandı; bu teknik, kısa sürede dünya genelinde kabul gördü.

1965–1966 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri’nde Vermont Üniversitesi’nde Prof. Dr. M.P.R. Donaghy ile birlikte çalışarak mikrovasküler cerrahiyi öğrendi. Bu yöntemi ilk defa hayvan beyin damarları üzerinde uygulayan Prof. Dr. Gazi YAŞARGİL, 1967 yılında Zürih’te beyninde üç atardamarı tıkanmış bir hastaya başarılı bir bypass ameliyatı gerçekleştirdi. Bu operasyon, beyin damar cerrahisinde yeni bir dönemin başlangıcı oldu.

1967–1973 yılları arasında mikronöroşirürjiye yönelik ameliyat mikroskopları, cerrah koltukları, mikro alet masaları, anevrizma klipleri, mikro dikiş setleri ve otomatik retraktörler gibi pek çok yenilikçi cerrahi ekipmanın geliştirilmesini sağladı.

1967’den itibaren, mikroteknik kullanarak beyin ve omurilik sıvı yollarının açılımını esas alan yeni bir cerrahi yöntem geliştirdi. Bu teknik, damar hastalıkları, anevrizmalar, arteriovenöz malformasyonlar (AVM), kavernomlar, tümörler, temporal epilepsi ve bel fıtığı gibi rahatsızlıkların cerrahisinde çığır açtı. 1968–1993 yılları arasında kurduğu mikrocerrahi laboratuvarında dünyanın dört bir yanından gelen beyin cerrahlarına eğitim verdi. Mikronöroşirürji üzerine sekiz kitap yayımladı.

1993 yılında Zürih Üniversitesi’ndeki görevinden emekli oldu. 1994 yılında Arkansas Üniversitesi Tıp Fakültesi (Little Rock, ABD)’nde profesör olarak göreve başladı. Prof. Dr. Ossama Al-Mefty ile birlikte ABD’nin ilk Mikronöroşirürji Merkezi’ni kurdu. Bu merkezde ameliyatlara devam etti, dersler verdi, mikronöroşirürji laboratuvarı kurdu ve kurslar düzenledi. 2013 yılında Arkansas Üniversitesi’nden emekli oldu.

2013 yılından itibaren Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji Anabilim Dalı’nda Prof. Dr. Uğur Türe ile birlikte bilimsel çalışmalarını, derslerini ve konferanslarını sürdürdü.

Prof. Dr. Yaşargil’in adıyla Oxford (İngiltere), Little Rock (ABD) ve Pekin (Çin)’de mikrocerrahi laboratuvarları kurulmuştur. Arkansas Üniversitesi, “Yaşargil Kürsüsü”nü kurmuş; “Gazi ve Dianne Yaşargil Yıllık Konferansı” ile çalışmalarını onurlandırmıştır. Amerikan Nöroşirürji Derneği yıllar boyunca “Yaşargil Dersi” düzenlemiştir. Türk Nöroşirürji Derneği de uzun yıllar boyunca “Yaşargil Dersi” ile Prof. Dr. Yaşargil’in bilgi ve deneyim mirasını yaşatmıştır. Zürih Üniversitesi Tıp Fakültesi, 2014 yılında başlattığı “Yaşargil Konferansları” ile bilim dünyasına katkılarını anmaya devam etmiştir.

Haziran 2024 tarihinde, Prof. Dr. Uğur Türe’nin öncülüğünde ve dünya çapında önemli beyin cerrahlarının katılımıyla “Yaşargil Mikronöroşirürji Akademisi” (Yaşargil Microneurosurgery Academy) İstanbul’da kurulmuş; Akademi, ilk kongresini 4 Haziran 2024’te, Prof. Dr. Gazi Yaşargil’in katılımıyla yine İstanbul’da gerçekleştirmiştir.

Prof. Dr. M. Gazi YAŞARGİL, 10 Haziran 2025 Salı günü hayata veda etmiştir.