Meslekler değişiyor, beceriler yenileniyor

Yapay zekâ, dijitalleşme, iklim krizi ve yaşlanan nüfus iş gücünü kökten değiştiriyor. 2030’a kadar dünya genelinde 92 milyon rol ortadan kalkacak, 170 milyon yeni rol oluşacak. Türkiye’de de becerilerin yüzde 44’ünün değişeceğini tahmin ediliyor. Tarım, iklim teknolojileri, dijital sağlık çözümleri, evde bakım sistemleri ve yaşlı dostu teknoloji geliştirme gibi alanlar öne çıkacak.

Yapay zekâ, dijitalleşme, iklim krizi ve yaşlanan dünya nüfusu… Tüm bu dinamikler, iş gücü piyasasını ve eğitimi yeniden şekillendiriyor. Peki, gençleri nasıl bir gelecek bekliyor? Hangi meslekler yükselecek, hangileri yok olacak? Yeditepe Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ece Ceylan Baba, bizi bekleyen değişim hakkında bilgi verdi. Gelecekte öne çıkacak meslekler neler olacak? Yapay zekâ mühendisliği, veri bilimi, siber güvenlik, enerji sistemleri mühendisliği, sürdürülebilirlik danışmanlığı ve iklim teknolojileri gibi alanların önemi daha da artacak. Ayrıca, sağlık hizmetleri alanında, yaşlanan nüfusun etkisiyle dijital sağlık çözümleri, evde bakım sistemleri ve yaşlı dostu teknoloji geliştiriciliği gibi yeni mesleklere olan ilginin artması beklenmekte.Geleceğin iş gücü, yalnızca teknik bilgiye değil; aynı zamanda yaratıcılığa, eleştirel düşünmeye, disiplinler arası bakış açısına ve etik sorumluluğa sahip bireylerden oluşacak.Türkiye’de üniversiteler ve eğitim sistemi, yapay zekâ çağının gerektirdiği yetkinlikleri kazandırma konusunda yeterince hazırlıklı mı? Eğitim sistemimizin bu dönüşüme henüz yeterince bütüncül bir yaklaşım geliştirdiği söylenemez. Müfredatların güncel teknolojik gelişmelere uyumlu hâle getirilmesi, öğretim üyelerinin dijital pedagojik becerilerle donatılması ve sektör iş birliklerinin güçlendirilmesi büyük bir gereklilik olarak karşımıza çıkmakta.
Riskle karşı karşıyalar
Rutin ve tekrara dayalı işlerin, özellikle veri girişi, muhasebe ve müşteri hizmetleri gibi alanların otomasyonun etkisiyle dönüşüm geçirme ya da ortadan kalkma riskiyle karşı karşıya kaldığını aktaran Ece Ceylan Baba, “Ancak bu süreç aynı zamanda yeni mesleklerin ve rollerin ortaya çıkmasına da zemin hazırlamakta. Yazılım geliştirme, yapay zekâ etik uzmanlığı, algoritma tasarımcılığı ve dijital ürün yöneticiliği gibi roller, bu dönüşümün somut örneklerinden” dedi.

Baba, bu nedenle gençlerin, yalnızca teknik becerilere değil; yaratıcılık, eleştirel düşünme, iletişim, kültürel farkındalık, duygusal zekâ ve etik karar verme gibi insana özgü yetkinliklere de mutlaka yatırım yapması gerektiğini önererek “Gelecekte öne çıkacak bireyler, teknolojiye sadece kullanıcı olarak değil, aynı zamanda yön veren, etik ve toplumsal sorumluluğu gözeten aktörler olacaktır” diye konuştu.

DÖNÜŞÜM YAŞANACAK
Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayımlanan 2025 İşlerin Geleceği Raporu, mesleklerin geleceğine dair önemli veriler sunuyor. Türkiye’deki anket çalışmaları TÜSİAD -Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu iş birliğiyle gerçekleştirilen rapor, 2030’a kadar iş gücü piyasasında yaşanacak dönüşümün işlerin yüzde 22’sini etkileyeceğini ortaya koyuyor. Söz konusu dönüşüm sonucunda 170 milyon yeni rol oluşurken, 92 milyon rolün ortadan kalkacağı ve buna bağlı olarak net 78 milyonluk bir iş artışı gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Türkiye’deki şirketlerin yüzde 60’ı, enerji teknolojilerinin iş modellerini dönüştüreceğini öngörüyor. Robotik Mühendisleri, Yenilenebilir Enerji Mühendisleri ve Otonom ve Elektrikli Araç Uzmanları, önümüzdeki dönemde öne çıkması beklenen meslekler arasında yer alıyor.İşverenler, Türkiye’de 2030 itibarıyla iş başında gereken becerilerin yüzde 44’ünün değişeceğini tahmin ediyor. Yapay zekâ ve büyük veri, teknolojik okuryazarlık ile siber ağ ve güvenlik, ülkede en hızlı büyümesi beklenen beceriler olarak gösteriliyor.

Tarım yükselecek
Dünya Ekonomik Forumu’nun yayımladığı 2025 İşlerin Geleceği Raporu’na göre 2030’a kadar en çok artan talep gören meslekler şunlar olacak:

• Tarım çalışanları
• Hafif kamyon veya teslimat hizmetleri sürücüleri
• Yazılım ve uygulama geliştiricileri
• İnşaatla ilgili çalışanlar
• Mağaza satış elemanları

Azalan talep gören meslekler ise şunlar:

• Kasiyerler ve bilet gişesi görevlileri
• İdari ve yönetici asistanları
• Bina, temizlik görevlileri
• Malzeme kayıt ve stok tutma görevlileri
• Baskı ve ilgili zanaat çalışanları